Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, “Tekstil Sektöründe Temiz Üretim Uygulamaları Genelgesi”ni yayımladı. 81 ilin Valiliklerine gönderilen genelge ile tekstil sektörü faaliyetlerinin çevreye olabilecek olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi, hava ve su kirliliğinin önlenmesi, su ve enerji tüketiminin azaltılmasına yönelik olarak temiz üretim teknolojilerinin uygulanması hedefleniyor. Genelgeyle tekstil sektöründe üretimde kullanılan yer altı sularının tüketimi de kontrol altına alınacak.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, tekstil sektörü faaliyetlerinin çevreye olabilecek olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi, hava ve su kirliliğinin önlenmesi, su ve enerji tüketiminin azaltılmasına yönelik olarak temiz üretim teknolojilerinin uygulanması amacıyla “Tekstil Sektöründe Temiz Üretim Uygulamaları Genelgesi” yayımlandı. Genelge 81 ilin Valiliklerine gönderildi.
Bakanlıktan yapılan açıklamada, yayımlanan genelgeyle ilk olarak tekstil tesislerinden kaynaklı enerji tüketimi ve hava emisyonlarının azaltılması amacıyla Türkiye’de tekstil üretiminin yapıldığı illerde yoğun şikâyete neden olan tekstil fabrikalarının bacalarından atmosfere salınan yağ buharının azaltılması amaçlanıyor.
Genelgeyle uçucu organik bileşik ve toz emisyonlarının sektör özelinde azaltımı konusunda ilk defa sınır değer belirlendi.Bu değere uyulmasının, üretim başına enerji tüketiminin azaltılması ve raporlanmasının, toz emisyonlarının azaltımının sağlanması için uygun arıtım sistemlerinin uygulanmasının ve uygun bilgi teknolojileri kullanılarak emisyonların çevrim içi izlenmesinin zorunlu hale getirildiği belirtildi.
Ayrıca tekstil atık sularından kaynaklanan renk giderimi ve arıtılmış atık suların yeniden kullanımı için tekstil işletmelerinde boya banyo atık sularında renk giderimi yapılarak tuzlu suyun kumaş boyama ve yıkamada yeniden kullanılmasını sağlayan teknikler zorunlu hale getirildi. Su ve enerji tasarrufu sağlamak amacıyla atık suların arıtıldıktan sonra mümkün olan alanlarda yeniden kullanımının sağlanmasının, soğutma sularının ve kirletici yükü düşük olan atık suların mümkün olduğunca ayrı toplanması ve yeniden kullanılmasının da zorunlu tutulduğu kaydedildi.
Açıklamada, tekstil atık sularından kaynaklanan iletkenlik probleminin çözümü için de iletkenliği kaynağında azaltmak için su yumuşatma sistemlerinde kullanılan tuzlu su çözeltisinin içerdiği iyonların uygun bir teknoloji ile uzaklaştırılması da genelgeyle zorunlu hale getirildi.
“Tekstil sektöründe üretimde kullanılan yer altı sularının tüketimi kontrol altına alınacak”
Öte yandan su tüketiminin yoğun olduğu tekstil sektöründe, su tüketiminin azaltımı ve bilinçsiz yer altı suyu tüketimini engellemek açısından işletmede tüketilen su miktarının ölçülmesi, izlenmesi ve debisi cihazlar ve otomatik kapatma vanalarıyla kontrol altına alınacak.
Yine su kaynaklarının kıt olduğu bölgelerde Organize Sanayi Bölgesi (OSB) içerisinde faaliyet gösteren tesislerin proses suyu ihtiyaçlarının OSB’den temin edilmesi ve OSB’ye ait atık su arıtma tesisi çıkış sularının yeniden kullanımının geri kazanılması sağlanacak.
Genelgede kurulu kapasitesi 10 ton/gün ve üzerinde olan tekstil tesislerinde 15 Ocak 2024, 5 ton/gün-10 ton/gün arasında olan tekstil tesislerinde 15 Ocak 2025, 5 ton/gün altında olan tekstil tesislerinde 15 Ocak 2026 tarihine kadar söz konusu tekniklern uygulanacağı duyuruldu.
İlin hava kalitesi ve su kaynaklarının durumu esas alınarak Mahalli Çevre Kurulu kararı ile bu tarihlerin öne çekilmesi ve daha düşük sınır değerleri belirlenebilmesi esnekliği de genelgede yer aldı.
Bilindiği gibi, sanayi kaynaklı kirliliğin en aza indirilmesi, kirliliğin kaynağında azaltılması, çevreye olabilecek olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi, çevreyle uyumlu yönetiminin sağlanmasına ilişkin çalışmalar 2872 Sayılı Çevre kanunu ve buna dayanılarak çıkarılan Yönetmelikler çerçevesinde Bakanlıklar tarafından yürütülmektedir.
Bu Genelge, tekstil sektörü faaliyetlerinin çevreye olabilecek olumsuz etki1erinin en aza indirilmesi, hava ve su kirliliğinin önlenmesi, su ve enerji tüketiminin azaltılmasına yönelik olarak temiz üretim teknolojileri inin uygulanması amacıyla hazırlanmıştır.
Bu kapsamda; kapasite sınırı olmaksızın tekstil materyallerinin üretimi (lif, elyaf, iplik, kumaş (dokusuz kumaşlar dahil), halı üretimi vb.), tekstil ön terbiyesi (yıkama (yapak yıkama dahil), ağartma/kasar, merserizasyon vb.), baskı ve boyama işlemlerinden herhangi birini yapan tüm tekstil tesisleri ile kumaş merserizasyonu yapan tüm tekstil tesislerinde;
1- Enerji tüketimi ve hava emisyonlarının azaltılması amacıyla aşağıda belirtilen tekniklerin uygulanması zorunludur.
1.1. Ramözlerden çıkan havanın nem içeriğinin sürekli ölçülmesi ve buna göre nem düzeyinin optimize edilmesi,
1.2. Tesisin 1 ton tekstil üretimi başına MWh olarak enerji tüketiminin;
1.2.1. Bu Genelgenin yayım tarihinden itibaren 31 Mart tarihine kadar (bir önceki takvim yılı yenisini) her yıl il Müdürlüğüne bildirilmesi,
1.2.2. Yalıtım, mekanik ön kurutma (sıkma) cihazları kullanan, ramözlerde alev beklerinin ve hava yönlendirme sistemlerinin optimize edilmesi gibi yöntemlerle enerji tüketiminin en aza indirilmesi,
1.3. Kaplama, boyama, laminasyon, baskı ve terbiye ile ilgili ısıl işlemlerin gerçekleştiği ünite bacalarında ramöz, baskı, boyama ve kurutma bacalarından kaynaklanan UOB (Uçucu Organik Bileşik) emisyonlarının azaltılmasına ilişkin aşağıda yer alan esaslara uyulması,
1.3.1. TOC (toplam organik karbon olarak) emisyon miktarının 20 mg/Nm3 değerini aşmaması;
a) Ön yakma yapılarak, örme yağlarının ve vaksın kumaştan uzaklaştırılması ve bu yolla kirletici emisyon yükünün azaltılması,
b) Baca gazı emisyonlarının kontrolünde, yağların ayrılarak toplanmasına ve enerji geri kazanımına izin veren baca gazı arıtma sistemlerinin (ıslak yakma, katalitik yakma gibi oksidasyon tekniklerinin; ısı eşanjörleri gibi sistemleri uygulayan yoğuşturma tekniklerinin,
sulu yıkayıcılar gibi absorpsiyon tekniklerinin, elektrostatik çöktürücüler, aktif karbon gibi UOB gider me tekniklerinin) uygulanması,
1.4. Kurutma bacalarında (Ramöz hariç), toz emisyon miktarının 10 mg/Nm3 değerini aşmaması amacıyla siklonlar, elektrostatik çöktürücü veya torba filtreler gibi partikü1er madde giderme tekniklerinin uygulanması,
1.5. Örgü makinelerinde mineral yağ yerine daha az hava emisyonuna ve daha az kokuya neden olan, termofikse öncesinde yıkama işleminde uzaklaştırılabilen ve yüksek biyobozunurluğa sahip su bazlı ya da sentetik organik yağ bazlı örgü yağların kullanılması,
1.6. Yün ön işlemede halojenli çözücülerden kaynaklanan hava emisyonlarını azaltmak/önlemek için kapalı döngü ekipman ve gelişmiş oksidasyon işlemlerinin kullanılması,
1.7. Hava emisyonlarının kontrollerine ilişkin arıtma sistemlerinin sürekli çalıştığının uygun bilgi teknolojileri kullanılacak İl Müdürlüğünce çevrimiçi izlenmesi
2- Su tüketiminin ve atıksudaki kirletici yükünün azaltılması için aşağıdaki tekniklerin tümünün uygulanması zorunludur.
2.1. Boyama yapan tekstil işletmelerinde boya banyo atıksularında renk giderimi yapılarak tuzlu suyun kumaş boyama ve yıkamada yeniden kullanılmasını sağlayan tekniklerin kullanılması,
Boyalı suların arıtılması için nf, uf, ro, mbr gibi teknikler kullanılarak renk ve tuz giderimi sağlanabilir. Bu amaçla; öncelikle su analizleri yapılarak uygun prosesler belirlenir.
2.2. Su yumuşatma sistemlerinde kullanılan rejenerant (tuzlu su) çözeltisinin içerdiği iyonların uygun bir teknoloji ile uzaklaştırılarak elde edilen tuzlu suyun yeniden rejenerasyon işleminde veya uygun olan proseslerde kullanılması,
2.3. Su yumuşatma sistemlerinde, çıkış suyunun (yumuşatılmış su) ve rejenerasyon sonrası yıkama suyunun sertlik düzeyinin, sertlik sensörleri ile izlenmesi ve böylelikle durulama sürelerinin ve rejenerasyon frekanslarının optimize edilmesi, gerekenden daha kaliteli su kullanımının engellenmesi
2.4. İşletmede tüketilen su miktarının proses bazında düzenli takibi, toplam atıksu deşarjı debisinin sürekli izlenmesi, bunlara yönelik bir izleme sistemi kurulması ve izleme kayıtlarının tutulması,
2.5. Su ve enerji tasarrufu sağlamak amacıyla, atıksuların arıtıldıktan sonra mümkün olan alanlarda yeniden kullanımının sağlanması, soğutma sularının ve kirletici yükü düşük olan atıksuların mümkün olduğunca ayrı toplanması ve yeniden kullanılması,
2.6. Sürekli çalışan makinelerde su debisi kontrol cihazları ve otomatik kapatma vanaları kullanılması,
2.7. Kimyasalların ayrı hatlarla on-line olarak dağıtıldığı ve uygulamadan hemen önce karıştırıldığı dağıtım sistemlerinin kullanılması,
2.8. Merserizasyon yapılan tesislerde, merserizasyon durulama suyundaki kostiğin buharlaştırma, membran filtrasyon vb. yöntemlerle geri kazanılması ya da kostik içeren atıksuların diğer ön işlemlerde tekrar kullanılması,
2.9. Su kaynaklarının kıt olduğu bölgelerde, OSB içerisinde faaliyet gösteren tesislerin proses suyu ihtiyaçlarının OSB’den temin edilmesi, OSB’ye ait atıksu arıtma tesisi çıkış sularının yeniden kullanımının sağlanması.
Not: su analizleri, emişyon ölçümleri yapılarak, konusunda uzman mühendislerimiz ile firmanızda yerinde incelemeler yaparak raporlamalar yapılmaktadır. Temiz üretim planı yapıldıktan sonra firmalara uygulama konusunda da fizibilite çalışmaları yapılmaktadır.
